Bu başlık okurken çoğu kadın, SİSTİT enfeksiyonu ile ne demek istediğimi biliyor!
Oldukça yaygındır! Tüm kadınların %50 si hayat boyu, en az bir idrar yolu enfeksiyonu (İYE) yaşamaktadır. Her iki cinsiyet de etkilenmektedir, ancak kadınlar erkeklerden 4 kat daha fazla idrar yolu enfeksiyonu yaşamaktadır.
İdrar yolu enfeksiyonu, sistit nedir?
Bu, tipik olarak bakterilerin vajinada çoğalıp ve üretranın içine atlayıp ve mesaneye (idrar kesesine )ulaştığı zaman oluşur. Üreterlere ve böbreklere giderek daha ciddi bir duruma neden olabilir. Neyse ki, genellikle mesanede kalır.
İdrar yolu enfeksiyonu, genel bir terimdir. Doktorunuz enfeksiyonun bulunduğu bölgeye bağlı olarak üretrit , sistit (idrar kesesinde enfeksiyon), pyelonefrit (böbreği içine alan enfeksiyon) veya nefrit (böbrekte enfeksiyon)gibi daha spesifik terimleri kullanabilir.
Enfeksiyonların çoğu cinsel aktiviteyi takiben gerçekleşir. Belki “balayı sistiti” terimini duymuşsundur. Tipik olarak vücudumuz enfeksiyonları önleme konusunda iyi bir mekanizmaya sahiptir. Bir çeşit valf, kapak sistemi idrarının böbreklere doğru akmasını engeller ve bakteriler idrar yaparken dışarı atılır. Ancak cinsel ilişki, rektumun ve vajinanın çevresindeki bakteriler için idrar yaptığımız yere, üretra içine bulaşmak ve mesaneye göç etmek için ideal bir fırsat sunar.
Belirtiler nedir?
Çoğunuzun zaten bildiğini biliyorum. Tipik pelvik, alt karın ağrısı, idrar yaparken ağrı ve yanma en tipik belirtileridir. İdrar yapmak için güçlü bir dürtü duyulur. Sık sık idrara çıkma isteği olur ,ancak idrar yaptıktan sonra da rahatlama olmaz.. İdrarda güçlü bir koku veya kan görülebilir. Ateş, titreme veya bel ağrısı olabilir. Yaşlı kadınlar tipik semptomlara sahip olmayabilir, bunun yerine sadece yorgunluk , halsizlik ve karın ağrısı hissedebilirler.
Tedavi:
Öncelikle doktorunuza başvurun. Doktorunuz başlangıçta size kısa bir antibiyotik tedavisi verebilir.
Bununla birlikte risk faktörü mevcudiyeti durumunda önce tam idrar tahlili (TİT)yapılmalı ve idrar kültürü için örnek alınmalıdır. Bunun dışında Cinsel yolla bulaşıcı hastalık (CYBH) açısından, vajinal muayene yapılıp, şüpheli durumlarda vajinal kültürler alınabilinir.
Risk faktörleri;
-Nörolojik ya da sistemik başka bir hastalığa sahip olmak (Multipl Skleroz, Diyabet gibi),
-Bağışıklığı baskılanmış olmak,
-Yaşlı olmak, böbrek fonksiyonları bozuk olmak
-Mevcut böbrek hastalığı öyküsü,
-Son 6 ay içerisinde tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geçirmiş olmak,
-Vajinal akıntı varlığı,
-İdrarda kan,
-Ateş veya sırt ağrısı gibi semptomların mevcudiyeti,
– Üriner kateter/sonda kullanımı,
İyi haber, vakaların çoğunluğunun kısa süreli antibiyotik tedavisi (genellikle 3-5 gün) ile tedavi edilmesi ve genellikle 24-48 saat içinde daha iyi hissetmeye başlamalarıdır.
İYE için diğer faydalı ipuçları:
1-Bol su için – bakterilerin üriner sistemden temizlenmesine yardımcı olur. Gün içerisinde en az 3 litre su tüketmek gerekir. Bu yöntem idrar yaptığınızdaki acıyı azaltır. Eğer belirtiler azalmaz ise mutlaka doktora başvurmak gereklidir.
2-Kahve, alkol,yapay tatlandırıcılı ve baharatlı gıdalardan kaçının. İdrarı asitleştirici bu gıdaların yarattıkları ortam mesane cidarını tahriş etmektedir. Bu durum mesane üzerindeki koruyucu tabakaya zarar vermekte, iltihabi reaksiyonları ,enfeksiyonları arttırmaktadır.
3-Isıtma pedi ve ağrı kesici ilaçlar yararlıdır. Özellikle mesanenin ve üretranın yüzeyinde topikal bir analjezik etki kazandıran fenazopidini içeren ilaçlar , antibiyotik başladıktan sonraki ilk 24 saatte çok yararlıdır.
4-Uzun yıllardır yabanmersini ve kızılcık sistit tedavisi için önerilmekteydi. Yaban mersini, idrar kesesinin duvarına bağlanan, en sık idrar yolu enfeksiyonuna neden olan E.coli (Koliform bakteriler) benzeri bakterileri engelleyen, proantosiyanidin (PAC) içerir. Yaban mersini içeren ilaçların yararlı olabileceğine dair çalışmalar mevcuttur, ancak veriler yeterince güçlü değildir. Yine de bu takviyeler bağışıklığı güçlendirici etkileri ve birçok antibiyotiğe direnç geliştiğini de göz önünde bulundurarak, uygun antibiotik seçimi yapana kadar düzenli kullanılabilinir. Ancak böbrek taşınız varsa bu takviyelerden uzak kalmalısınız.
5-Cinsel ilişki sonrası idrar yapmak. Bu, cinsel yolla idrar yollarına bulaşan, vajina ve anüs çevresindeki bakterilerden kurtulmanıza yardımcı olacaktır. İlişki öncesi ve sonrası bol su için.
6-İyi hijyen. Enfeksiyonları önlemek için çok önemlidir. Kadınlarda tuvalet sonrası temizliğin önden arkaya doğru yapılması gereklidir. Aksi taktirde anüs çevresindeki bakterilerin idrar yollarına bulaşma riski artar. İdrar sonrası, hijyenik olmadığını düşündüğünüz ortamlarda , idrarın normalde steril olduğunu düşünerek , sadece tuvalet kağıdıyla kurulama yapın. Islak mendil kullanılacaksa sadece yenidoğan bebekler için kullanılan pamuk/su bazlı olanları ya da vajinal floraya göre hazırlanmış olanları kullanın . Genital bölgenizi çok ıslak bırakmayın. Üretranın vajen ile yakın komşuluğunu asla unutmayın ve vajinal florayı bozacak yıkanma, temizlenme davranışlarından uzak kalın.
7-Gebelikten korunmak için kullanılan Nonoxynol 9 içeren sperm öldürücü jellerden kaçınmak. Bu ilaç vajinal laktobasil kolonizasyonunu (iyi bakterileri) azaltır ve bakteri yapışmasını arttırır (kötü bakteriler vajinanın duvarlarına daha iyi yapışır).
8-Menopozdaki kadınlar için, vajinal kuruluğu önleyen östrojen içeren krem/tablet kullanmak. Hormon kullanamayan ya da östrojen kulanmamayı tercih edenler için vajinal duvar kollajenini güçlendiren, kuruluğu önleyen farklı vajinal tabletler ya da hindistan cevizi yağı kullanmak etkili bir koruyucu önlem olabilir. Tekrarlayan İYE olan, idrarını tam olarak boşaltamayan menopozdaki hastalarda, günlük düşük doz antibiyotik profilaksisi verilebilir.
9- Tekrarlayan İYE olan hastalar için (1 yıl içinde 3 kez veya 6 ayda 2 kez, idrar kültürlerinde üreme saptanmış ), antibiyotik kullanılmalıdır. Cinsel ilişki sonrası sürekli tekrarlayan İYE’da CYBE için kültür alınmalıdır.(Özellikle Üreoplasma/Mycoplasma kültürü) Herhangi bir sorun yoksa cinsel ilişkiden önce ve sonra düşük doz antibiyotik kullanmak enfeksiyonun önlenmesinde yardımcı olabilir. Bu arada inatçı mantar enfeksiyonlarının da sistit yapabileceği unutulmamalıdır. Tekrarlayan İYE olan hastalarda, günlük düşük doz antibiyotik profilaksisi 3-6 ay boyunca verilebilir.