Rahim içi araç (RİA) kadınlar arasında popüler bir doğum kontrolü metodudur. RİA’ların pek çok faydası vardır, ancak uygulamadan önce sizin için doğru bir yöntem olup olmadığını bir doktora danışmalısınız. RİA düşünüyorsanız bilmeniz gereken birkaç şey var.
Popüler RİA türleri nedir?
RİA uygulaması öncesi sizin için hangisinin uygun olduğuna karar vermeniz gerekir. RİA’ların farklı markaları vardır, ancak çoğu hormonal veya bakırlıdır. Hormonal olmayan doğum kontrol şekilleri ile ilgileniyorsanız ve / veya geçmişte hormona bağlı doğum kontrolü ile ilgili sorun yaşadıysanız, bakır içeren bir RİA sizin için iyi bir çözüm olabilir.
RİA rahim ağzından geçilerek, rahim içerisine yerleştirilen T şeklindeki cihazlardır . Basit olarak spermlerin yumurta ile birleşmesine ya da döllenmiş yumurtanın rahim içine yerleşmesine engel olurlar.
Bakırlı RİA lar (Nova T, Tcu 380 A, Multiload 250 ve 375, GyneFix ) Gyne-fix dışındaki bakırlı RİA larda , RİA nın plastik T parçası etrafında sarılmış küçük bir bakır tel vardır. Gyne-fix ise bilinen t spirallerinin geliştirilmiş halidir. İp üzerine dizilmiş bakır boncuklardan oluşur. 5 -10yıl boyunca kalabilir. Bakır iyonlar salgılayarak spermlerin hareket etmesini, sperm yumurta etkileşimini ve dolayısıyla döllenmeyi engellerler. Buna ek olarak bakır iyonlar rahim iç zarını (endometriyumu) spermlere karşı düşman bir ortam haline getirerek sperm girişine engel olur.
Mirena ve Skyla gibi hormonal RİA’lar düşük seviyelerde progesteron salgılar. Salgılanan progesteron yumurtlamayı engeller, gebeliğin oluşacağı rahim yatağını (endometriyum) inceltir ve rahim ağzı mukusunu yoğunlaştırarak spermlerin yumurtaya ulaşmasını zorlaştırır.
RİA nasıl takılır? Nelere dikkat etmek gerekir?
Siklusun herhangi bir döneminde uygulanabilmesine rağmen, adet döneminde takılması tercih edilir. Bunun nedeni adet döneminde rahim ağzının daha açık olması ve takılacak kişinin gebe olmadığından emin olunmasıdır. Takma işlemi sırasında rahim ağzı açıklığı yeterli değil ise açılır ve RİA rahmin içerisine yerleştirilir. Yerleştirme işlemi biraz ağrılı olabilir, ancak tüm prosedür yalnızca birkaç dakika sürer. RİA takıldıktan sonra kanama ve ağrı birkaç gün sürebilir. Uygulama sonrası ağızdan ağrı kesici alabilirsiniz. Uygulamadan 1 ay sonra kontrole gitmek önemlidir. Sonraki kontroller yılda 1 yapılmalıdır.RİA takıldıktan sonraki 3 ay, ara kanama, kasık ağrısı ve adet kanama miktarında artışa neden olabilir. Ancak bu durum ilaçlarla kontrol altına alınamıyorsa ve devamlılık arz ediyorsa RİA’nızı çıkarttırmak zorunda kalabilirsiniz.
RİA istenilen herhangi bir zamanda çıkartılır. Fakat adet döneminde çıkarılması daha rahat olur. İstek üzerine veya süresi sona erdikten sonra RİA’nın çıkartılması jinekolog tarafından çekme ipi ile gerçekleştirilir, basit bir çekme işlemi ile yapılır. Genelde ağrısız bir işlemdir. İpi içeri kaçmış veya ipi kopmuş RİA ların çıkartılması için küretaj gerekebilir.
RİA’lar adet döneminizi nasıl etkiler?
Takılan RİA türüne bağlı olarak, aylık döngüleri değiştirebilir . Hormon içeren RİA lar adet döneminin daha az ağrılı ve daha az kanamalı geçmesini sağlar. Bütün bakırlı RİA’lar takıldıkları ilk aylarda kanama şiddetini arttırır ve süreyi uzatırlar. Ancak bu şikayetler genellikle zamanla azalır. Her kadın farklıdır, ancak RİA’ya bağlı şikayetleriniz geçmiyorsa kadın doğum uzmanınızla iletişime geçebilirsiniz.
RİA koruma açısından ne kadar güvenli?
RİA, yüzde 99’un üzerinde, en etkili kontraseptiflerden biridir . Ancak rahim içinde doğru yerde ve yerleşimde ise.
Bakırlı RİA’ların avantajları nelerdir?
Uzun süre kullanılabilme (5-10 yıl) özelliği, onları piyasadaki güvenilir doğum kontrolünün en ucuz biçimlerinden biri haline getirmiştir.
İlişkiden bağımsız kullanımı ile prezervatiflere üstünlük gösterir.
Bakır içeren RİA’lar , “ertesi gün hapı” gibi acil kontrasepsiyon olarak da kullanılabilir; korunmasız seks yaptıktan sonra 5 gün içinde takılırsa, hamile kalmaya engel olur
Yerleştirme işleminden hemen sonra koruma etkisi başlar; çıkartıldığında da doğurganlık hemen sağlanır.
Rahim ağzı kanseri geliştirme riskinizi azaltır
Hormon içermediğinden sistemik yan etkileri yoktur.
Emzirme dönemi için güvenilirdir.
Bakırlı RİA ların dezavantajları nelerdir?
Cinsel yolla bulaşıcı hastalıklara karşı koruyucu değillerdir. Enfeksiyon şüphesi olan durumlarda , uygulamayı tedavi sonrasına ertelemekte fayda vardır . Kendileri enfeksiyon riski taşımamakla beraber, var olan enfeksiyonu çok hızlı yayabilirler.
Adet aralarında kanama özellikle ilk 3 ayda görülen şikayetlerdendir.
Adet sürelerini uzatıp , adet dönemindeki kanama miktarını arttırabilirler.
Kasık karın ağrısı, adet dönemlerinde ağrı yapabilirler.
Kayma , yerinden oynama ya da farkedilmeden düşme durumlarında gebelik oluşabilir. Kayma ve yerinden oynama özellikle takıldıktan sonraki ilk 1 ay içerisinde daha sık izlenir. Bu nedenle takıldıktan sonra mutlaka kontrolünüzü yaptırmalısınız.
RİA ile gebe kalma riski aslında % 1’den azken, var olan gebeliğin dış gebelik olma riski artmıştır.
RİA’nızı çıkartmak için bir sağlık uzmanına bağımlısınız. İpi görünmeyen RİA larda (içeri kaçma veya kopma durumunda) çıkartma işlemi için küretaj gerekebilir.
Hormonlu RİA ların (Mirena,Skyla ve Liletta) avantajları nelerdir?
Premenstrüel sendromun şiddetini azaltırlar.
Adet dönemindeki kanama miktarını ve süresini azaltırlar.
Özellikle adet dönemindeki ağrıları çok azaltırlar.
Rahim ağzı kanseri riskinizi düşürürler.
Klasik spirallerin koruyuculuk etkisinin yanında hormonda salgıladıkları için koruyuculuk etkisi %100 e yakındır.
Aşırı ve düzensiz kanamalarda, myom ya da endometriozise bağlı ağrıların giderilmesinde tedavi amaçlı kullanılır.
Hormonlu RİA ların dezavantajları nelerdir?
Uygulamadan sonraki ilk 7 gün koruyuculuk etkisi tam değildir. Ekstra bir yöntemle korunmanızda fayda vardır.
Hormonlu RİA’lar acil kontrasepsiyon olarak kullanılmaz.
Ektopik hamilelik riski bakırlı RİA lara göre daha azdır, ancak vardır.
5 yıla kadar kullanımı mevcuttur. (Bazı çalışmalar 7 yıla kadar kullanılabileceğini göstermiştir.)
Cinsel yolla bulaşıcı hastalıklara karşı koruyucu değildir. Son 3 ayda pelvik enfeksiyon veya cinsel yolla bulaşıcı hastalık öyküsü olan kadınlarda kullanılmamalıdır.
Emzirme döneminde kullanılması önerilmez. Bazı çalışmalar doğum sonrası depresyonu arttırabileceğini göstermiştir.